Parentificatie: De Liefde en de Last

Mijn jeugd is gevormd door veel factoren: gescheiden ouders, pesten, ruzies, een vechtscheiding die diepe sporen naliet. 

Mijn oma woonde bij ons in huis en had moeite met het feit dat ik een normale band met mijn vader wilde. Ze kon dit niet goed begrijpen, want mijn vader had ons in de steek gelaten, tenminste dat vond zij. Mijn moeder nam het niet altijd voor mij op als het daar om ging. Hoe kon ik immers van iemand houden, die ons zo achterliet? Ook kreeg ik weinig ruimte om mijn eigen keuzes te maken over hoe ik eruitzag, wat ik aan moest trekken, hoe mijn eigen kamer eruit mocht zien. Je zou denken, “ja en?” Maar ik wilde niets liever dan eigen keuzes maken, en een eigen identiteit krijgen. 

We leefden in een overvolle situatie, een lieve oma in huis die zorg op zich nam, huisdieren, spullen van 3 vorige verhuizingen die mee moesten, overal stond wat, want loslaten en afsluiten is een dieper probleem. Mijn vader worstelde met alcoholisme, en dat drukte zwaar op ons allemaal. Mijn moeder had daar het nodige bij meegemaakt, en ik later ook. Ze wilde mij hiervoor beschermen. Ondanks alles waren mijn ouders liefdevol. Ze bedoelden geen kwaad. Ze waren zelf beschadigd, gevormd door hun eigen verleden en hun eigen strijd. Ik begrijp dat nu. Ik begrijp dat ze het beste deden met wat ze wisten en konden. Maar dat neemt niet weg dat het zwaar was. Ze waren beiden emotioneel onstabiel op hun eigen manier. En ik voelde me vaak verantwoordelijk om voor hen te zorgen, ook al werd mij door hun verteld dat dit niet mijn taak was. 

Mijn vader gebruikte alcohol om met zijn emoties om te gaan. Dat was hoe hij had geleerd om te overleven. Ik heb hem dat nooit echt kwalijk genomen. Ik stond altijd naast hem, zorgde voor hem, maakte me zorgen, voerde ruzies, huilde en hoopte. Het moeilijkste was de onvoorspelbaarheid. Ik kende geen stabiele basis. Zorgen werd mijn natuurlijke staat van zijn. Als het niet om mijn vader was, dan was het om mijn moeder. Stoppen? Wist ik maar hoe. Het voelde als mijn taak, als iets wat ik móést doen. Ze hadden het waarschijnlijk niet eens door. Of ik ga er in elk geval vanuit dat het onbewust ging. Maar de opmerkingen van vroeger deden pijn: "Ik moet alles alleen doen," "Als je zo positief over je vader praat, ga dan maar bij hem wonen," "Wij hebben alles voor je gedaan en dit is wat je terugdoet?" Aan de andere kant was er mijn vader, die het moeilijk vond om over gevoelens te praten. Die zich afsluit zodra het te dichtbij komt. Hij wordt dan hard, en kan gevoelloos overkomen. 

Mijn vader stopte met drinken. Ik was ongelooflijk trots op hem. Hij werd een andere man. Nog steeds impulsief en onvoorspelbaar, maar met meer helderheid. Hij was altijd al een beetje eigenaardig, en dat maakte hem juist zo leuk. Hij zag de wereld anders, zei wat hij dacht en leefde op zijn manier. Ik was jaloers op die vrijheid, want ik ben precies het tegenovergestelde. Toch bleef het lastig om op hem te vertrouwen, want onvoorspelbaar is haast zijn tweede naam. Creatief, maar onvoorspelbaar. Hij kwam in een andere woonvorm terecht. En dat was een opluchting. 

En nu, nu heeft hij kanker, met uitzaaiingen. Hij zal overlijden. Hij gaat hier nuchter mee om, maar ik weet dat er veel gevoelens onder de oppervlakte zitten die hij niet toelaat. Ik maak me zorgen. Om hem. Maar ik wil controle over iets waar ik geen controle over kán hebben. Mijn vader is weer af en toe gaan drinken. Stiekem. Ik begrijp het. Ik begrijp dat dit zijn manier is om om te gaan met wat hij voelt. Maar het doet pijn. Ik probeerde met hem te praten, maar hij blokkeerde me. "Ik kan dit niet aan," zei hij. Ik weet rationeel dat dit niets met mij te maken heeft, dat hij zijn verdriet onderdrukt. Maar ik voel me alleen. Mensen begrijpen hem, zeggen dat ik het moet accepteren. Ook mijn moeder zegt dat. Zij heeft die strijd destijds opgegeven en vindt dat ik dat ook moet doen. "Het is hard, maar het is de waarheid." Je vader is nou eenmaal zo. En het is logisch, wat zou jij doen als je de dood in de ogen kijkt? Dat denk ik ook. Maar ik had zo graag anders gewild. 

Ik mis begrip. Niet voor hem, maar voor mij. Ik sta er alleen voor. Als ik me uitspreek, voelen ze zich aangevallen en gaan ze in de verdediging. Of kunnen ze er op dat moment niet mee omgaan. Ik ben alleen maar negatief, oude koeien moet je niet uit de sloot halen, of alles is hun schuld. Ik weet inmiddels niet meer hoe ik moet duidelijk maken dat ik mij alleen gehoord wil voelen. Mijn moeder bespreekt alles met mij, alsof ik een gelijkwaardige gesprekspartner ben. Ik begrijp waarom ze dat doet. Zij gelooft in geven en nemen, ook in de ouder-kindrelatie. Maar ik kan niet altijd geven. En dat geeft schuldgevoel. Want waarom kan ik dat nu wel voor mijn vader? Ik wil bewijzen dat ik het ook voor haar zou doen. Gek toch? 

Binnenkort gaan we een weekend weg met mijn vader. Ik wil mooie herinneringen maken. Maar toen hij zei dat hij graag een biertje wil drinken, lekker op het terras, schrok ik. Hoe kon hij dat niet begrijpen? Hoe kon hij niet zien hoeveel pijn dat me deed? Ik wil altijd begrip opbrengen voor hem, maar waar is zijn begrip voor mij? Hij begreep mijn reactie niet. Het blijft bij twee biertjes, niets ernstigs? Ik denk 3 stappen vooruit. Ik wil niet dat alcohol een rol speelt in dat weekend. En ik weet dat hij volwassen is, eigen keuzes kan maken en dat ik geen grip heb op hem. Maar toch doet het wat met mij. Mijn zusje is anders. Zij kan zich afsluiten. Ze weet niet de helft van wat er speelt. Ze zegt dat ik er niet alleen voor sta, maar voelt niet de last die ik draag. Zij heeft deadlines en werkstress, en dat is belangrijk. Maar ik ga mee naar ziekenhuisbezoeken, ik woon MDO’s bij, ik overleg, ik help met evt. financiële problemen. Deze zorgen lopen als een rode draad door de laatste fase van zijn leven. En dat wil ik niet. Maar als ik nu stop, wat gebeurt er dan? Ik wil gewoon zo graag, zijn. Met hen. Hun liefhebben, even genieten van elkaar en wat er is. Mijn ouders zijn geen slechte mensen. Ze zijn liefdevol. Ze hebben zelf veel meegemaakt. Ze hebben hun eigen trauma’s. En ik begrijp dat. En ik hou ontzettend veel van ze. Ik doe dit met liefde, maar heel soms, heel soms is het even een last. En dat mag er ook zijn.