Dementie

Oudere vrouw dementie

Wat is dementie?

Dementie is een syndroom, dat wil zeggen een verzameling van verschijnselen waarbij de hersenfuncties achteruitgaan. Het wordt veroorzaakt door onherstelbare aantasting van de hersenen. Kenmerkend zijn een voortschrijdend verlies van het geheugen en van het denk- en oordeelsvermogen.

Soorten dementie

De meest voorkomende vorm van dementie is de ziekte van Alzheimer. Andere veelvoorkomende vormen van dementie zijn vasculaire dementie en Lewy Body dementie. Meer dan 260.000 mensen in Nederland hebben een vorm van dementie. 10.000 à 15.000 van hen zijn jonger dan 65 jaar.

Symptomen dementie

Dementie verloopt in fasen. De volgorde waarin de verschijnselen optreden kan van persoon tot persoon verschillen. Bekijk hier de kenmerken van de verschillende fases van dementie.  

Oorzaken dementie

Dementie is een syndroom, een verzameling van verschijnselen. Verschillende ziekten kunnen dit syndroom veroorzaken. Bij de meeste mensen wordt dementie veroorzaakt door:

  • De ziekte van Alzheimer
  • Vasculaire dementie
  • Dementie door een andere aandoening

De ziekte van Alzheimer

Van de mensen met dementie lijdt ongeveer 60 tot 70% aan de ziekte van Alzheimer. Bij deze vorm van dementie is de vorming van bepaalde eiwitten verstoord, waardoor hersencellen afsterven. De hersenen raken steeds ernstiger beschadigd.

Vasculaire dementie

Bij 10 tot 20% van de mensen met dementie is de oorzaak vasculaire dementie (onder meer multi-infarctdementie). Hierbij sterven hersencellen af doordat bloedvaatjes beschadigd of afgesloten zijn en delen van de hersenen geen zuurstof krijgen. De ziekte begint plotseling. De achteruitgang verloopt meer sprongsgewijs dan bij de ziekte van Alzheimer. Bepaalde vermogens vallen uit, omdat specifieke stukjes hersenen afsterven. Vasculaire dementie gaat vaak gepaard met depressie.

Dementie door andere aandoeningen

Dementie kan het gevolg zijn van andere lichamelijke aandoeningen, zoals de Lewy Body-ziekte, ziekte van Pick, suikerziekte of alcoholvergiftiging. Soms hebben mensen verschijnselen die lijken op dementie. Dit is het geval bij depressie, schildklieraandoeningen, infectieziekten, bloedarmoede, tekort aan bepaalde vitamines, na een narcose of na het gebruik van verkeerde of teveel medicijnen. Deze verschijnselen zijn vaak nog omkeerbaar.

Behandeling dementie

Dementie is ongeneeslijk. Behandeling is gericht op symptoombestrijding: vermindering van een aantal verschijnselen en vertraging van de achteruitgang.

Allereerst zal de arts uitsluiten dat de gesignaleerde verschijnselen veroorzaakt worden door andere, behandelbare ziekten, zoals diabetes. Afhankelijk van het stadium van de dementie en de persoonlijkheid van de zieke zijn verschillende vormen van behandeling mogelijk. Daarbij gaat het erom de zelfstandigheid van de persoon met dementie en diens controle over het leven te behouden en vertrouwdheid en veiligheid te creëren.

Onderdelen van de behandeling

  • De behandeling is erop gericht het geheugen zo goed mogelijk te gebruiken, het besef van de realiteit te vergroten en herinneringen te stimuleren. 
  • Goede voeding en bewaking van de lichamelijke conditie vormen aandachtspunten. 
  • In een verder gevorderd stadium van de dementie speelt vooral de manier waarop de persoon benaderd wordt een rol: Respect, voldoende comfort, aangename en vertrouwde muziek, aangename prikkelingen van de zintuigen (fijne geuren, zachte stoffen, smaakvolle voeding) en aromabaden. 
  • De naaste omgeving krijgt voorlichting en ondersteuning, gericht op de praktische zorg, maar ook op het omgaan met de situatie en de eigen emoties. Ook lotgenotencontact kan waardevol zijn voor de omgeving.

Medicijnen

De wetenschap doet onderzoek naar nieuwe medicijnen, die bedoeld zijn om de verschijnselen van dementie te verminderen. Deze medicijnen lijken het ziekteproces in het beginstadium te vertragen bij sommige patiënten met de ziekte van Alzheimer. Ze lijken het dagelijks functioneren en de zelfredzaamheid langer op hetzelfde niveau te houden. Kalmerende medicijnen kunnen angst, onrust, achterdocht, agressie en slaapproblemen verminderen. Antidepressiva kunnen helpen bij een bijkomende depressie.

Ervaringen met dementie

"Het belangrijkste signaal is dat de omgeving het gevoel krijgt dat er iets niet klopt. Het gevoel dat er iets ‘niet pluis’  is. Dus niet alleen een toenemende vergeetachtigheid, maar ook andere dingen die misgaan in de dagelijkse routine." Lees het hele interview met psycholoog Lidewy Hendriks over dementie. 

Lees meer over dementie