Mentale gezondheid
Wat is mentale gezondheid?
Mentale gezondheid gaat over hoe je je voelt, denkt en je dag doorkomt. Als je mentaal gezond bent, kan je goed omgaan met uitdagingen en weet je wat je aankan. Je voelt je verbonden met anderen en je hebt het gevoel dat je ertoe doet. Ook kan je jezelf ontwikkelen en meedoen in de samenleving. Maar het is ook heel normaal als dit niet allemaal altijd lukt. Iedereen kent lastige periodes. Wil je weten hoe je goed voor je mentale gezondheid zorgt? Lees dan verder.
Hoe ziet je mentale gezondheid eruit?
Mentale gezondheid is niet zwart-wit. Je bent niet óf helemaal gezond óf helemaal ziek. Soms voel je je goed, soms wat minder, en dat is normaal.
Als je goed in je vel zit, voel je je sterk en positief. Je hebt energie, kan goed voor jezelf zorgen en gaat uitdagingen niet uit de weg. Je voelt je verbonden met anderen en hebt het gevoel dat je erbij hoort.
Soms gaat het goed, soms wat minder. Je hebt goede en slechte dagen. Soms voel je je moe, gestrest of somber, maar meestal lukt het om je dagelijkse dingen te doen.
Soms heb je het moeilijk. Je voelt je vaak somber, angstig of gestrest. Het kost veel moeite om voor jezelf te zorgen en de dag door te komen. Misschien voel je je alleen of lukt het niet om je gedachten op orde te houden of positief te blijven over de toekomst. Dit kan een fase zijn, maar als je je langere tijd slecht voelt of merkt dat het steeds terugkomt, is het goed om aan de bel te trekken. Hulp vragen kan dan belangrijk zijn om je beter te voelen. Weet dat je gratis bij de MIND Hulplijn terecht kan.
Er zijn geen resultaten gevonden. Controleer de spelling of probeer een andere zoekterm.
Emoties zijn reacties van je lichaam en geest op wat je meemaakt. Ze helpen je om situaties te begrijpen en erop te reageren. Emoties hebben drie belangrijke functies:
- Ze helpen je overleven: Angst zorgt ervoor dat je gevaar vermijdt.
- Ze helpen je met anderen omgaan: Boosheid laat zien dat je grenzen hebt.
- Ze beïnvloeden je keuzes: Blijdschap kan je motiveren om iets vaker te doen.
Er zijn zes basisemoties die wereldwijd herkend worden:
- Blijdschap: Je voelt je goed en tevreden.
- Verdriet: Je voelt je somber of teleurgesteld.
- Angst: Je voelt je gespannen of bedreigd.
- Boosheid: Je voelt onrecht of frustratie.
- Verrassing/verbazing: Je reageert op iets onverwachts.
- Walging: Je hebt een afkeer van iets.
Daarnaast zijn er complexere emoties, zoals schuld, schaamte en trots. Deze ontstaan door ervaringen en de omgeving waarin je leeft.
Soms merk je meteen welke emotie je voelt, maar soms is het lastig te herkennen. Een emotie bestaat uit verschillende signalen die je kunnen helpen om hem te begrijpen:
- Je gedachten: Wat je denkt, bepaalt vaak hoe je je voelt. Als je een hond ziet en denkt "Hij ziet er gevaarlijk uit", kan je angst voelen. Maar als je denkt "Wat een schattige hond", voel je misschien blijdschap.
- Je lichaam: Emoties veroorzaken lichamelijke reacties. Bij angst kan je hart sneller gaan kloppen of krijg je een droge mond. Bij blijdschap voel je misschien ontspanning of energie.
- Je neiging om iets te doen: Emoties zetten vaak aan tot actie. Als je schrikt, trek je je automatisch terug. Bij blijdschap lach je of wil je iemand omhelzen.
- Je gezichtsuitdrukking: Vaak is aan je gezicht te zien hoe je je voelt. Denk aan een frons bij boosheid of grote ogen bij verbazing.
- Je gevoel: Dit is hoe de emotie voor jou persoonlijk aanvoelt, zoals een knoop in je maag bij spanning of een warm gevoel bij trots.
Emoties geven aan hoe het met je gaat. Als je ze onderdrukt, kunnen ze zich opstapelen en voor stress of klachten zorgen. Door emoties te herkennen en op een gezonde manier te uiten, blijf je mentaal gezonder.
Gedachten zijn dingen die je in je hoofd denkt. Gedachten gaan over van alles, bijvoorbeeld: wat je van iets vindt, wat je vandaag hebt meegemaakt, iets waar je je zorgen over maakt of wat je hoopt voor de toekomst. Gedachten helpen je om situaties te begrijpen en beslissingen te nemen. De ene gedachten leidt vaak tot een volgende gedachten. Soms zijn ze positief, bijvoorbeeld als je naar iets uitkijkt. En soms zijn ze negatief. Dan kan je bijvoorbeeld gaan piekeren. Gedachten komen soms vanzelf op en soms door dingen die je ziet, ruikt, voelt of hoort. Je kan leren omgaan met gedachten. Bijvoorbeeld door negatieve gedachten helpend te maken.
Je mentale gezondheid verandert steeds. Soms voel je je beter, soms slechter. Dat hangt af van wat er in je leven gebeurt en hoe je ermee omgaat. Dit heet veerkracht: het vermogen om te herstellen van tegenslagen. Gelukkig kan je vaak zelf dingen doen om je veerkracht te versterken, zoals goed voor jezelf zorgen, steun zoeken bij anderen of professionele hulp vragen als dat nodig is.
Waarom is je mentale gezondheid belangrijk?
Je mentale gezondheid is net zo belangrijk als je lichamelijke gezondheid. Een goede mentale gezondheid:
- verlaagt je stress
- zorgt dat je minder snel ziek wordt
- helpt je om goede keuzes te maken
- verbetert je concentratie en geheugen
- versterkt je relaties
- helpt je beter te slapen
Je mentale gezondheid en lichamelijke gezondheid horen bij elkaar. Als je veel stress hebt of somber bent, kan je bijvoorbeeld hoofdpijn krijgen of je erg moe voelen. Andersom voel je je vaak mentaal beter als je gezond eet en genoeg beweegt.
Wat beïnvloedt je mentale gezondheid?
Er zijn veel dingen die invloed hebben op je mentale gezondheid. Op de ene heb je zelf veel invloed, op het ander niet. Hieronder wat voorbeelden van dingen die invloed kunnen hebben op je mentaal welzijn:
Er zijn geen resultaten gevonden. Controleer de spelling of probeer een andere zoekterm.
Slapen: Als je slecht slaapt, kan dat je stemming en stressniveau beïnvloeden.
Beweging: Regelmatig bewegen helpt om je mentaal beter te voelen. Te weinig beweging kan het tegenovergestelde doen.
Erfelijkheid: Soms zit een grotere gevoeligheid voor psychische klachten, zoals angst of depressie, in de familie
Stress: Een beetje stress is normaal, maar als het te lang duurt, kan het zwaar worden.
Zelfbeeld: Hoe je over jezelf denkt, heeft invloed op je stemming en zelfvertrouwen.
Hoe je denkt: Veel negatieve gedachten kunnen je onrustig maken en extra stress geven.
Steun van anderen: Goede sociale contacten helpen je om mentaal sterk te blijven. Een gebrek daaraan kan je kwetsbaarder maken.
Trauma of heftige gebeurtenissen: Verlies, mishandeling of langdurige stressvolle situaties kunnen diepe sporen achterlaten.
Omgeving: Problemen met geld, een onveilige buurt of werkdruk kunnen bijdragen aan psychische problemen.
Opvoeding en je jeugd: Wat je als kind hebt meegemaakt, kan doorwerken in hoe je nu met dingen omgaat.
Hoe verbeter je je mentale gezondheid?
Soms voel je je sterk en positief, maar soms zit je minder goed in je vel. Gelukkig kan je zelf dingen doen om je mentale gezondheid en veerkracht te verbeteren. Deze stappen kunnen je helpen:
- Houd contact met anderen: Tijd doorbrengen met vrienden, familie of collega’s helpt je om je minder gestrest en somber te voelen. Een gesprek, zelfs kort, kan al helpen om je minder alleen te voelen en je gedachten op een rij te zetten.
- Beweeg regelmatig, slaap goed en zorg voor rust: Zorg voor gezonde gewoontes, zoals op tijd naar bed gaan, gezond eten, regelmatig bewegen en rust op de dag. Deze gewoontes helpen je lichaam én je hoofd om beter met stress om te gaan.
- Geef je dag betekenis: Doe iets waar je blij of trots van wordt. Dat kan iets groots zijn, zoals vrijwilligerswerk, maar ook iets kleins, zoals muziek luisteren, een boek lezen of een wandeling maken.
- Denk helpend: Kijk vriendelijk en realistisch naar jezelf, vooral als het tegenzit. Stel jezelf de vraag: Wat zou ik tegen een goede vriend zeggen in deze situatie? Diezelfde steun verdien jij ook.
- Stel doelen en maak plannen: Bedenk een klein doel voor jezelf, iets waar je naar uit kan kijken. Een plan maken geeft richting en motivatie en helpt je om minder vast te zitten in zorgen of problemen.
Je weet bovenstaande tips waarschijnlijk al. En het klinkt simpel, maar het doen en volhouden is toch nog vaak lastig. Daarom hebben we nog een aantal leuke zelfzorgtips voor je:
- Maak een zelfzorgset: Stop in een doos of tas dingen waar je blij van wordt: je favoriete boek, een zachte deken, foto’s, een stressbal of lieve berichtjes. Pak het erbij als je het moeilijk hebt.
- Plan een ‘niks-moet’ dag: Een dag waarop je alleen doet waar jij zin in hebt. Uitslapen, serie kijken, creatief bezig zijn, gamen. Geen verplichtingen, alleen ontspanning!
- Gooi het eruit: Zet je favoriete metal, salsa, pop of techno muzieklijst op en dans alsof niemand kijkt. Of zing de longen uit je lijf onder de douche.
- Check bij jezelf in: Ga even rustig zitten en stel jezelf drie vragen: Hoe voel ik me nu? Wat heb ik nodig? Wat kan ik doen om voor mezelf te zorgen? Vaak geeft dat gelijk meer duidelijkheid.
- Zet de meldingen op je telefoon uit: Voel je je snel overprikkeld? Beperk schermtijd, zet meldingen uit en gun jezelf rust. Je hoeft niet altijd bereikbaar te zijn.
- Doe iets aardigs voor een ander: Geef een compliment, laat iemand in de rij voor gaan, maak iets lekkers en deel het, geef je volle aandacht als je met iemand praat. Dit geeft niet alleen de ander een goed gevoel, maar maakt jou ook gelukkiger!
Hulp krijgen
Als je het idee hebt dat het niet goed gaat met je mentale gezondheid, is het belangrijk om hulp te zoeken. Je kan je verdiepen in het onderwerp. Tips uitproberen. Steun vragen bij je familie, vrienden of collega’s. Maar als dat niet (voldoende) helpt, ga dan naar je huisarts. De MIND Hulplijn kan je anoniem helpen met gratis tips en advies.
