Verzamelstoornis / hoarding

Boeken verzamelstoornis Pixabay

Wat is een verzamelstoornis?

Bij een verzamelstoornis, ook wel bekend als 'hoarding, 'verzamelwoede' of 'verzameldrang', voelen mensen een sterke drang om bepaalde voorwerpen te bewaren. Het wegdoen van deze spullen veroorzaakt een gevoel van lijden, waardoor ze uiteindelijk een grote hoeveelheid spullen gaan verzamelen.

Verloop van een verzamelstoornis

Deze dwangmatige verzamelgewoonte begint vaak al op jonge leeftijd, tussen 11 en 15 jaar. Als iemand rond de 25 jaar is, kunnen de verschijnselen problematisch worden. Tien jaar later, rond de leeftijd van 35 jaar, kan de verzameldrang zelfs serieuze beperkingen in het dagelijks leven veroorzaken. Het is opvallend dat hoarding zich bij oudere volwassenen (55-94 jaar) bijna drie keer zo vaak voordoen als bij jongere volwassenen (34-44 jaar).

Kenmerken verzamelstoornis

De diagnose verzamelstoornis kan alleen gesteld worden door een specialist, zoals een psychiater of psycholoog. De aandoening komt tot uiting via de volgende kenmerken:

  • Moeite met wegdoen: Je hebt aanhoudend moeite om bezittingen weg te doen of er afstand van te nemen, ongeacht de werkelijke waarde.
  • Sterke behoefte om te bewaren: Deze moeite komt voort uit een sterk gevoelde behoefte om bepaalde voorwerpen te bewaren, samen met het gevoel van lijden dat gepaard gaat met het afscheid nemen van deze spullen.
  • Grote hoeveelheid bezittingen: Jouw moeite om bezittingen weg te doen leidt tot een enorme verzameling van spullen. Je bezittingen staan in de weg en zorgen voor zoveel rommel dat je woonruimtes nauwelijks gebruikt kunnen worden. Opruimen gebeurt vaak alleen met hulp van anderen, zoals familieleden, schoonmakers of instanties.
  • Lijden en beperkingen: Het verzamelen zorgt voor een grote mate van lijden bij jouzelf, of voor beperkingen in je sociale leven en werk. Of het verzamelen zorgt voor beperkingen op andere belangrijke terreinen in je leven, zoals het niet in stand kunnen houden van een veilige omgeving voor jezelf en anderen. 
  • Geen somatische aandoening: Het verzamelen komt niet door een somatische aandoening, zoals bijvoorbeeld hersenbeschadiging.
  • Geen andere psychische oorzaak: Het verzamelen kan niet worden verklaard door symptomen van een andere psychische aandoening, zoals obsessies bij een obsessieve-compulsieve stoornis of beperkte interesses bij een autismespectrumstoornis.

Veel mensen (ongeveer 80 tot 90%) die een verzamelstoornis hebben, verwerven overmatig veel spullen. De meest voorkomende vorm van verwerven is door veel dingen te kopen. Daarna komen gratis dingen (zoals folders, of spullen die anderen niet meer willen hebben).

Er zijn geen resultaten gevonden. Controleer de spelling of probeer een andere zoekterm.

Het verschilt hoe goed mensen met een verzamelstoornis snappen dat het verzamelen van spullen een probleem is. Sommigen begrijpen het goed of redelijk, terwijl anderen het totaal niet als een probleem zien.

Bij een dierverzamelstoornis kan het gaan om een bijzondere uiting van de verzamelstoornis. De meeste mensen die dieren verzamelen, verzamelen ook levenloze voorwerpen. De dierverzamelstoornis kan gedefinieerd worden als het verzamelen van grote aantallen dieren; waarbij het wordt nagelaten de dieren een minimale standaard van voeding, verschoning en/of zorg van de dierenarts te bieden. Ook wordt er niet opgetreden wanneer de toestand van de dieren verslechtert (zoals bij ziekte, verhongering of dood) en als de leefomgeving achteruitgaat (ernstige overbevolking en zeer onhygiënische omstandigheden).

Psychische klachten en verzamelstoornis

Ongeveer 75% van de mensen met een verzamelstoornis heeft ook een stemmings- of angststoornis. Daarnaast vertoont ongeveer 20% van hen ook symptomen van een obsessieve-compulsieve stoornis. Mensen met een verzamelstoornis zoeken vaak hulp vanwege de psychische problemen die samenhangen met hun verzamelgedrag. Het is echter zeldzaam dat zij uit zichzelf aangeven dat ze verzamelproblemen ervaren.

Vermoed je dat je zelf een verzamelprobleem hebt of maak je je zorgen om een naaste? Hulp is beschikbaar. Neem (anoniem) contact op met de hulplijn MIND Korrelatie

Oorzaken verzamelstoornis

Het is niet mogelijk om te voorspellen wie wel of niet een verzamelstoornis zal krijgen. Wel zijn er verschillende factoren die van invloed kunnen zijn.

Er zijn geen resultaten gevonden. Controleer de spelling of probeer een andere zoekterm.

Het verzamelgedrag zit in de familie: ongeveer 50 procent van de mensen die verzamelen geeft aan dat zij een familielid hebben die dat ook doet. Genetische factoren spelen een belangrijke rol bij het ontstaan van de verzamelstoornis.

Besluiteloosheid is een opvallende eigenschap van mensen met een verzamelstoornis en hun ouders, broers, zussen en kinderen.

Mensen met een verzamelstoornis die terugblikken op het verleden geven vaak aan dat zich aan het begin van de stoornis, of voorafgaand aan verergering van de symptomen, een psychotraumatische levensgebeurtenis heeft voorgedaan.

Behandeling bij hoarding

Hieronder vind je enkele behandelingen die mogelijk zijn bij de verzamelstoornis, en in hoeverre deze behandelingen mensen met de verzamelstoornis kunnen helpen:

Er zijn geen resultaten gevonden. Controleer de spelling of probeer een andere zoekterm.

Uit onderzoek blijkt dat cognitieve gedragstherapie specifiek gericht op de verzamelstoornis mensen met de verzamelstoornis kan helpen. In deze oplossingsgerichte behandeling werkt de behandelaar samen met de persoon met de verzamelstoornis om te leren bezittingen op te ruimen en weg te doen, om helderder te denken over bezittingen en om de neiging te beheersen om nieuwe spullen te verwerven. Ook gaan behandelaren naar het huis van de persoon om hem of haar vanuit huis, waar de symptomen zich vooral uiten, te kunnen helpen. 

 

Uit onderzoek blijkt dat deze behandeling bij veel mensen met de verzamelstoornis heeft gezorgd voor verbetering in de hoeveelheid rommel in huis, en voor verbetering in hoe zij zich voelen. Wel hadden zij na de behandeling nog een meer dan gemiddelde hoeveelheid spullen in huis en moesten ze aan hun verzamelproblemen blijven werken.

Er is weinig onderzoek gedaan naar behandeling van een verzamelstoornis met medicijnen. Onderzoeken laten wisselende resultaten zien. Uit sommige onderzoeken komt naar voren dat medicijnen kunnen helpen in de behandeling van verzamelstoornis, andere onderzoeken laten zien dat medicijnen niet zo goed werken als bij andere psychische aandoeningen.

 

Ongeveer 75 procent van de mensen met de verzamelstoornis heeft ook een stemmings- of angststoornis. Medicijnen kunnen helpen bij het verminderen van deze psychische problemen.

 

Lees meer over medicijnen bij psychische klachten via het objectieve Kennisplatform Medicatie

Hulp bij een verzamelstoornis

Heb je behoefte aan persoonlijke hulp of advies? Neem (anoniem) contact op met een van de medewerkers van onze hulplijn MIND Korrelatie​. Je kunt bellen, chatten, Whatsappen of mailen met een van onze psychologen of maatschappelijk werkers.