Voor iedereen begrip, behalve voor mezelf

Ambassadeur Anne is redacteur bij psychosenet.nl, een informatieve website die het taboe rondom psychosegevoeligheid wil doorbreken. Daarnaast doet ze promotieonderzoek naar de invloed van vroegkinderlijk trauma en stress op ons fysieke welzijn. Als dertienjarig meisje had ze een nare ervaring met een goed vriendinnetje. Van de ene op de andere dag was de vriendschap voorbij en Anne haar vertrouwen intens beschaamd. De stress die dit met zich meebracht leidde tot een eetstoornis, gevolgd door depressies. ‘Ik had het gevoel dat niemand meer oog voor me had. Mijn vrienden raakte ik kwijt, want ik was niet langer leuk en gezellig. Ik ging waanzinnig – anorectisch – sporten. Het ging me niet om mijn uiterlijk. Ik wilde me letterlijk klein maken, er niet meer zijn. Helaas heb ik me helemaal kapot gesport, m’n knieën werken niet goed meer. Dat maakte me weer zo boos op mezelf dat ik van anorexia doorsloeg naar boulimia. Als je een voorbeeld wilt van zelfstigma? Ik schaamde me toen echt helemaal kapot. Ik zag mezelf als vies en lui. Vond dat ik geen hulp verdiende, want ik deed het toch zelf? Ik hield iedereen op afstand en vertelde niemand over mijn eetstoornis.’

Frankrijk

Annes omgeving pikte haar eenzaamheid en gemoedstoestand niet goed op. Ze zag geen ruimte om haar verhaal te vertellen. Thuis was veel ruzie en stress vanwege problemen rondom haar iets oudere broer. Op school wisten de decaan en mentor helaas ook niet hoe te reageren toen Anne om hulp durfde te vragen. ‘Iedereen zag mij als sterk en iemand bij wie je altijd terechtkunt met je verhaal. Ik wist heel goed hoe ik me moest gedragen om die reputatie in stand te houden. De reputatie van de onschendbare, die bij nader inzien alleen niet helemaal klopte…’ Ondanks alles had Anne één beste vriend. Hij bleef altijd, ook al wist hij niet wat er met haar aan de hand was. Hij respecteerde dat Anne niet over haar problemen wilde vertellen. ‘Door hem belandde ik op mijn zeventiende in een Boeddhistisch centrum in Frankrijk’, vertelt ze een beetje lachend. ‘Gelukkig, want het was een hele bijzondere ervaring. Ik kon er zo mezelf zijn. Het voelde als thuiskomen. Daar vertelde ik mijn vriend voor het eerst wat er speelde. Ik was bang dat ik hem hierna kwijtraakte, maar hij verliet me niet. Weer thuis zei hij er weinig over. Tot ineens bleek dat hij zich totaal had verdiept in eetstoornissen tot aan een lijst met behandelaars toe! Toen snapte ik dat ik er echt iets mee moest.’

‘Zonder de stress iets geheim te moeten houden’

Anne had geluk: ze kon gelijk instappen in een therapiegroep met gelijkgestemden. Dat was een grote stap in de goede richting: ‘Als ik anderen met hetzelfde probleem kon waarderen en prima vond, waarom mezelf dan niet? Het was fijn om erover te praten in een groep waar iedereen je begreep. Zonder de stress iets geheim te moeten houden. Tegelijkertijd was het een meidencompetitie van jewelste: wie was er het ergste aan toe…’

Kok

Na het behalen van haar middelbare schooldiploma, nam Anne direct de benen. Weg van school, thuis en de stress. Ze ging terug naar het Boeddhistisch centrum in Frankrijk en woonde er twee jaar. Op de vraag wat ze daar deed, antwoordt ze ironisch: ‘Ik werkte als kok! Natuurlijk was dat niet toevallig. Als kok heb je alle controle over het eten en ben je er constant in de buurt. Het was een hele leuke tijd. Ik kwam hier mijn eerste vriend tegen. Iemand die van me hield en respecteerde wie ik was. Dat deed mijn herstel heel erg goed.’ Eenmaal terug in Nederland ging ze studeren en op kamers wonen. Dat betekende druk om goed te presteren en dus weer klooien met eten, aldus Anne. Een aaneenschakeling van teleurstellingen volgde, waaronder haar relatie die uitging. ‘Heel verdrietig natuurlijk, maar daar deed ik niet aan. Mijn gevoel ging uit en mijn hoofd aan. Het was een periode van niet meer slapen en veel stress. Maar er is een grens aan je kunnen. Ik wist op een gegeven moment zelfs niet meer hoe de buurman heette. Ik was letterlijk mijn hoofd kwijt, terwijl dat iets is waarmee ik juist presteer. Het was zo erg dat ik mijn studie moest stoppen. Dat voelde als mijn grootste vernedering ooit. Als ik terugkijk was het een goede les in nederigheid. Ik had altijd voor iedereen begrip, behalve voor mezelf. Ik had veel eerder om hulp moeten vragen.’

Emoties

Een studiegenootje herkende iets van zichzelf in Anne en stelde voor om eens koffie te drinken. Ze was een sterk, stabiel persoon met zelf een eetstoornisverleden, licht Anne toe. ‘In no time waren we de beste vriendinnen. Ik ging bij haar in huis wonen toen daar een kamer vrijkwam. Dat gaf de veiligheid die ik toen nodig had. Ook ging ik weer in therapie. Volgende week is mijn laatste gesprek!’

‘Ik weet tot hoe ver ik door kan kloten voor het misgaat’

De afgelopen twee jaar is bij Anne veel positiefs gebeurd op het gebied van openheid. Ze vertelt haar verhaal met het vertrouwen dat er altijd mensen zijn die van haar houden. En dat er een plek is waar ze heen kan zonder oordeel. ‘Ik weet nu dat anderen het juist waarderen als je open bent, je ervaringen deelt. Zeker als je jonger bent is het belangrijk dat je een plek en persoon zoekt waar je je verhaal kwijt kunt. Neem mensen in vertrouwen, je leert ervan.’

Ook schaamt ze zich niet meer nu ze begrijpt hoe ze in elkaar steekt. ‘Weten dat het heel menselijk is en een manier om met emoties om te gaan, scheelt voor mij een hoop. Ik weet tot hoe ver ik door kan kloten voor het misgaat. Als je eenmaal iets hebt gezien of meegemaakt, kan je niet meer doen alsof het niet bestaat. En ik weet dat het een keuze is om te snijden, braken, eten: mijn keuze. Doordat het bespreekbaar is, ook binnen mijn huidige relatie, is de druk eraf en de noodzaak minder. Ik ben wel reëel. Ik denk niet dat ik nooit meer terugval, maar ik ben er niet meer bang voor.’

Inkopper

Haar ambassadeurschap voor Samen Sterk Zonder Stigma past ook bij de openheid van de laatste jaren: ‘Een inkopper natuurlijk’, lacht ze, ‘Daarnaast vind ik de vooroordelen over mensen met psychische aandoeningen vaak niet volstaan. Je weet aan de buitenkant nooit wat in iemands leven speelt. Oordeel daar dus niet over. Dat vind ik belangrijk.’

Dit verhaal is met toestemming overgenomen van de website van Samen Sterk Zonder Stigma: www.samensterkzonderstigma.nl