Symptomen van een psychose

Iemand met een psychose heeft last van één of meerdere symptomen. Deze symptomen kunnen we onderverdelen in positieve symptomen en negatieve symptomen. Positieve symptomen gaan over verschijnselen die als het ware bij iemands manier van denken en doen komen, zoals hallucinaties, wanen en verward denken en handelen. Negatieve symptomen gaan over gedrag dat juist is verdwenen of minder is geworden.

Hallucinaties
Mensen die hallucineren, horen, zien, voelen, proeven of ruiken dingen die anderen niet waarnemen. Het horen van stemmen komt het meest voor. Vaak zijn het negatieve stemmen die opdrachten geven of commentaar op het gedrag of op de persoon zelf. Soms voelen mensen van alles aan of in het lichaam. Bijvoorbeeld dat ze door onzichtbare handen naar achter worden geduwd of dat er beestjes over hen heenlopen. Hallucinaties komen veel voor in de bevolking, zo heeft 1 op de 10 mensen ooit een stem gehoord. Maar een klein deel heeft er zoveel last van dat ze niet meer kan functioneren op het werk of in de sociale omgeving. Zij of hun naasten zoeken dan vaak hulp bij de GGZ.

Wanen
Wanen zijn overtuigingen of gedachten die niet gedeeld worden door de omgeving. Iemand die wanen heeft, houdt vast aan deze denkbeelden, hoe onterecht of vergezocht ze ook zijn. Een thema dat veel voorkomt is het gevoel van onveiligheid. Bekende wanen zijn paranoïde wanen, waarbij mensen denken dat ze worden achtervolgd of vergiftigd. Iemand met een betrekkingswaan kan denken dat bepaalde gebeurtenissen, zoals berichten op de televisie of radio, speciaal voor hem of haar zijn bedoeld. Ook grootheidswanen zijn vrij bekend. Mensen die daaraan lijden, denken bijvoorbeeld dat ze afgezant van God zijn, de president van de Verenigde Staten of dat ze een speciale missie en speciale gaven hebben. 

Verward denken en handelen
In een psychose kan het denken chaotisch, te snel, of te langzaam verlopen. De persoon heeft moeite om gedachten te organiseren. De gedachten zijn onsamenhangend en moeilijk te sturen, waardoor iemand anders gaat praten en reageren, moeite heeft anderen te begrijpen en de kern in andermans verhaal te snappen. Het kan zijn dat iemand aan één stuk doorratelt, van de hak op de tak springt of de woorden van een ander precies nazegt. Daarnaast kan het gevoelsleven in de war zijn. Iemand kan gaan lachen of huilen op momenten die voor andere mensen niet goed te volgen zijn. Ook kunnen mensen zich tijdens een psychose angstig of somber voelen, snel boos worden of zich emotioneel uit balans voelen.

Voorbeelden van negatieve symptomen zijn: 
- weinig tot niet praten
- motivatieproblemen
- vervlakking van de uitdrukking van gevoelens 

Mensen met een psychose ervaren ook vaak klachten met hun geheugen, concentratie en de manier waarop ze informatie verwerken. Dit noemen we cognitieve achteruitgang. Rondom de eerste psychose kan dit ontstaan. Soms keert het oude niveau terug en soms is deze achteruitgang in bepaalde mate blijvend. Het is vaak moeilijk om iemands cognitieve niveau vast te stellen. Want medicatiebijwerkingen en verminderde energie of motivatie (zoals bij negatieve symptomen) hebben er ook invloed op. 

Vooral de negatieve symptomen en cognitieve achteruitgang kunnen effect hebben op het functioneren. Voor de positieve symptomen geldt dat minder. Voor veel mensen met een psychotische stoornis is het een uitdaging om goed te functioneren op het gebied van sociale contacten, school en werk. Wanneer het lukt om dit te behouden of te verbeteren, is de kans op goed herstel beter. 

Als iemand een psychose heeft, blijken er achteraf in veel gevallen voortekenen te zijn geweest van een naderende psychose. Zoals lichte achterdocht, vage hallucinaties, de neiging om zich te isoleren, concentratieproblemen en minder goed presteren in het dagelijks leven. De meeste psychosen ontstaan langzaam. Tegenwoordig wordt geprobeerd om een voorstadium bij mensen op tijd te ontdekken en hen te helpen. 

Iemand met een psychose vindt niet altijd dat hij of zij ziek is en hulp nodig heeft. Dit kan het moeilijk maken om een behandeling aan te gaan of vol te houden. 

• Psychose
• Oorzaken psychose
• Behandeling psychose
• Tips voor familie of andere naastbetrokkenen bij psychose
• Ervaringsverhaal psychose

(waaronder psychose symptomen)

Heb jij wel eens ervaringen die verwarrend of vreemd zijn of die je niet kunt verklaren? Zoals een gevoel van dreiging of het gevoel dat iets al een keer eerder is gebeurd? Of het horen van een geluid of stem of het zien van een geestverschijning? Dit komt vaker voor dan je denkt!  Wil je hier meer over lezen? Bekijk dan eens de informatie op onze webpagina’s over bijzondere ervaringen. Deze pagina’s zijn in principe ontwikkeld voor jongeren, maar zeker ook voor volwassenen behulpzaam. 

Er zijn in Nederland speciale teams (EDI-teams) die helpen bij bijzondere ervaringen en symptomen van een psychose. 

Heb jij of heeft iemand in je omgeving te maken met psychose en heb je behoefte aan persoonlijke hulp of advies? Neem (anoniem) contact op met een van de medewerkers van onze hulplijn MIND Korrelatie. Je kunt bellen, chatten, Whatsappen of mailen met een van onze psychologen of maatschappelijk werkers.