Bijna 100.000 mensen wachten op ggz: dringend actie nodig

Patiënten, naasten, psychologen, psychiaters en ggz-instellingen zijn meer dan ongerust. Op de ggz-wachtlijsten stonden de afgelopen jaren al gemiddeld 84.000 mensen. Daar zijn volgens de rapportage van de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) van 4 april 2024 ruim 13.000 wachtenden bijgekomen. Van de ruim 97.000 mensen die nu wachten op geestelijke gezondheidszorg, wachten 55.000 mensen langer dan de maximale toegestane wachttijd. Mensen waarvan zeker de helft kampt met ernstige en complexe aandoeningen, zoals eetstoornissen, trauma en persoonlijkheidsstoornissen. Het is onacceptabel dat zoveel mensen maanden, zo niet jarenlang moeten wachten op noodzakelijke zorg. Ggz-patiënten zijn de dupe van de marktwerking en het inkoopproces in de zorg. De belangenbehartigers MIND, de Nederlandse ggz, NVvP en het NIP willen nú actie: van de zorgverzekeraars door meer zorginkoop en van de overheid door het borgen van voldoende behandelplekken, door goede triage en financiering van het verkennend gesprek en door meer te investeren in het behouden en opleiden van ggz-professionals.

Wij roepen verzekeraars op om meer ggz in te kopen om aan de vraag te voldoen en hun zorgplicht na te komen. Veel aanbieders zijn nog niet gecontracteerd terwijl zij wel aan de kwaliteitseisen voldoen. Om dit af te dwingen, moet de rol en zo nodig het instrumentarium van de NZa versterkt worden. Zo wordt toezicht op en ingrijpen bij het niet voldoen aan de zorgplicht of aan tijdige en voldoende inkoop, geborgd.

Een tweede oplossing om het tij te keren, is om vraag en aanbod in de ggz beter op elkaar af te stemmen. Onlangs bleek uit de inventarisatie dat er meer vraag is dan aanbod naar complexe ggz-behandelplekken (cruciale ggz). Dit aanbod moet worden beschermd en meer structureel worden bekostigd, bijvoorbeeld op basis van beschikbaarheid, zodat de huidige afhankelijkheid van het individuele inkoopbeleid van zorgverzekeraars wordt verminderd. Voor 1 april moeten er afspraken liggen om cruciale ggz te borgen voor de zorginkoop van 2025.

Een derde oplossing die volgens de vier organisaties direct tot resultaat zal leiden, is door mensen met een zorgvraag beter en sneller naar de juiste vorm van zorg en steun te geleiden. En als dat past bij de vraag, ook buiten de ggz te kijken naar alle hulp en steun in het sociaal domein. Hiermee borgen we dat de schaarse ggz wordt ingezet voor de mensen die deze zorg het hardst nodig hebben. De vier organisaties roepen de politiek daarom op om de zogeheten triage te verbeteren door initiatieven als het verkennende gesprek zoals bij Ggz Breburg en de herstelondersteunende intake zoals bij Ggz Noord-Holland-Noord financieel te steunen zodat deze initiatieven niet stoppen maar juist landelijk kunnen uitbreiden.

De vierde, langere termijn, oplossing ligt in het investeren in het opleiden en behouden van ggz-zorgprofessionals. Het is onbegrijpelijk in het licht van deze wachtlijsten dat slechts de helft van de opleidingsplekken die het Capaciteitsorgaan nodig acht, zijn toegekend. Er is nu meer uitstroom dan instroom. Alle partijen die de ggz-professional willen controleren, moeten meer vertrouwen tonen en de verantwoordingsadministratie drastisch terugbrengen zodat zorgprofessionals meer tijd aan patiënten kunnen besteden. Meer autonomie, minder werkdruk, gepaste beloning en minder administratie zal meer ggz professionals behouden voor het vak en zo het ggz-aanbod in stand houden.

Op 11 april debatteert de Vaste Kamercommissie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport over de ggz. MIND stuurde samen met de Nederlandse ggz, NIP en de NVvP deze brief met input voor het Kamerdebat. 

MIND steunt ook de oproep van de Consumentenbond om harder in te grijpen bij de lange wachtlijsten in de geestelijke gezondheidszorg. De bond heeft een handhavingsverzoek bij de NZa ingediend.

Meer weten?

Luister de NOS-Podcast De Dag met MIND-directeur Dienke Bos De Dag - Beluister #1563 - Op de wachtlijst voor zorg | Podcasts | NPO Radio 1 

En lees verder op onze themapagina over wachttijden in de ggz.