Angststoornissen en erfelijkheid

‘Dat zit in de genen’ zeggen mensen wel eens. Meestal gaat het dan over karakter- of uiterlijke eigenschappen. Maar ook aandoeningen kunnen erfelijk zijn. Hoe zit dat bij angststoornis of stemmingsstoornis, zoals depressie of een bipolaire stoornis?

Als iets erfelijk is, dan betekent dat een bepaalde eigenschap van generatie op generatie overgedragen. Angst- en stemmingsstoornissen komen in de ene familie meer voor dan in de andere. Beide stoornissen overlappen. Verschillende mensen met een angststoornis hebben ook vaker een depressie, en andersom.
 
Het is over het algemeen niet goed vast te stellen hoe groot de kans is om een angst- of stemmingsstoornis te erven. Er zijn wel aanwijzingen dat kinderen van een depressieve ouder ongeveer 37% kans hebben ook depressief te worden. Dit kan te maken hebben met de genen die iemand erft, maar ook met opvoeding, leefstijl en ervaringen. Als een jong kind bijvoorbeeld een ouder verliest of lichamelijk of seksueel misbruikt wordt, vergroot dit de kans op een depressie.
 
Bipolaire stoornissen zijn apart onderzocht. Ongeveer 1 op de 10 mensen met een bipolaire stoornis heeft ook een broer, zus, ouder of kind heeft met de bipolaire stoornis. Als de stoornis op jonge leeftijd begint, is de kans groter dat familieleden het ook hebben.

In families waar bepaalde bipolaire stoornissen vaker voorkomen, zijn ook meer mensen met zware depressies en met schizofrenie. Deze aandoeningen hebben waarschijnlijk deels dezelfde genetische achtergrond.

Er is veel onderzoek gedaan naar genen die mogelijk een rol spelen bij het ontstaan van angst- en stemmingsstoornissen.

Prikkels

Er zijn bijvoorbeeld genen die ervoor zorgen dat prikkels van de ene naar de andere zenuw worden overgebracht. Als er in deze genen een genvariant zit, kan het zijn dat dit systeem minder goed werkt. Dat geeft een grotere kans op depressies en angstproblemen. Vooral als iemand ook nog traumatische ervaringen had als kind. Dit kan ook een grote rol spelen.

Stresshormoon

Ook het systeem dat de hoeveelheid stresshormoon (cortisol) regelt, lijkt soms minder goed te werken bij mensen met depressies. Als mensen genvarianten hebben die van invloed zijn op dit cortisolsysteem én ze zijn ook op jonge leeftijd getraumatiseerd, hebben ze een grotere kans op een depressie.

Aandacht

Bij de bipolaire stoornis lijken genen betrokken die een rol spelen bij emoties en taken waarvoor aandacht nodig is. Varianten in deze genen worden ook aangetroffen bij mensen met psychoses en ADHD.
 
Er zijn dus heel veel genvarianten in verschillende genen die invloed kunnen hebben, maar los van elkaar hebben ze maar een klein effect. Als er zo’n genvariant bij iemand wordt gevonden, is het nog niet zeker of deze persoon een angst- of stemmingsstoornis zal krijgen.

Zit je met vragen over de erfelijkheid van angst- en stemmingsstoornissen bij jezelf of bij je kind? Dan kun je naar de huisarts gaan. Het is handig om voor de afspraak informatie te verzamelen:

• Om welke stoornis gaat het precies? 
• Wie in de familie heeft het? Gaat het om de (groot)ouders, ooms, tantes, neven of nichten? 

De huisarts verwijst soms naar een afdeling Klinische Genetica. Deze afdelingen zijn gevestigd in ieder academisch ziekenhuis. Bij een afdeling Klinische Genetica werken klinisch genetici. Dit zijn erfelijkheidsartsen.

Mogelijk maakt de arts een uitgebreide stamboom samen met jou. Aan de hand hiervan kan de arts met je bespreken hoe je aandoening mogelijk overerft en hoe groot de kans is dat jij of je kind de stoornis krijgt. De arts zal uitleggen hoe erfelijke factoren, leefstijl en ervaringen een rol kunnen spelen.

• Alles over angststoornissen: symptomen, oorzaken, behandelingen, ervaringsverhalen en hulp. 
• Wil je met een ervaringsdeskundige praten? Kijk bij ADF Stichting (angst, dwang en fobie).
• Heb je behoefte aan persoonlijke hulp of advies over je angststoornis? Neem gratis en anoniem contact op met MIND Korrelatie.